του Μαυρόπουλου Παναγιώτη, Τετάρτη 27 Αυγ 2014
Η αξία την οικονομίας ως πηγής ισχύος ενός κράτους και ως του σημαντικότερου συντελεστή ισχύος του έχει επισημανθεί ήδη από τον Θουκυδίδη. Η σημασία της βέβαια στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων ενός κράτους δεν περιορίζεται στην υποστήριξη των άλλων παραγόντων ισχύος (της διπλωματίας και της στρατιωτικής ισχύος) αλλά επεκτείνεται και στον αυτοδύναμο ρόλο της, στη μορφή του «καρότου» (εξαγορά) ή του «μαστιγίου» (διακοπή εξωτερικής βοήθειας).
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη δυνατότητα χρήσης του οικονομικού παράγοντα για την άσκηση πίεσης μεταξύ κρατικών οντοτήτων είναι η ύπαρξη οικονομικής ασυμμετρίας· οικονομικές κυρώσεις εφαρμόζονται πάντοτε από τον οικονομικά ισχυρό προς τον οικονομικά αδύναμο. Στο πλαίσιο αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να φαντασθούμε το μέτρο της επιβολής οικονομικών κυρώσεων να εφαρμόζεται μεταξύ κρατών όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Αγγλία.
Η εφαρμογή οικονομικών κυρώσεων για την επίτευξη εθνικών στόχων περιπλέκεται ιδιαίτερα με την παγκοσμιοποίηση· η διασύνδεση των οικονομικών συστημάτων των κρατών έχει φθάσει σε τέτοιο σημείο που η εφαρμογή οικονομικών κυρώσεων εις βάρος ενός συγκεκριμένου κράτους έχει επιπτώσεις όχι μόνο στο ίδιο, αλλά και σε άλλα κράτη των οποίων η οικονομία συνδέεται στενά με αυτήν του πρώτου.
Εδώ και αρκετό καιρό είμαστε μάρτυρες της εφαρμογής οικονομικών κυρώσεων μεταξύ αφενός μεν των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφετέρου δε της Ρωσίας. Το παράδοξο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει στις κυρώσεις παρά το γεγονός ότι τα αντίμετρα της Ρωσίας βλάπτουν σοβαρά τις οικονομίες των χωρών μελών της (συμπεριλαμβανομένης και αυτής της Ελλάδος), γεγονός που μας οδηγεί στη σκέψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδεχομένως έχει πειθαναγκασθεί από τις ΗΠΑ να συμμετάσχει. Διότι, αν και ορισμένες χώρες (όπως για παράδειγμα η Γερμανία και η Πολωνία) συμμετείχαν στο να παρασύρουν την Ουκρανία στη συγκεκριμένη περιπέτεια, δεν φαντάζομαι ότι θα διανοείτο καμία από αυτές να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, δεδομένης και της ενεργειακής εξάρτησής τους από τη συγκεκριμένη χώρα.
Οι ΗΠΑ, με την ισχύ που διαθέτουν, μπόρεσαν να συντονίσουν τις οικονομικές κυρώσεις με τη συμμετοχή αρκετών χωρών, έτσι ώστε να δημιουργήσουν μια ad hoc οικονομική ασυμμετρία εις βάρος της Ρωσίας και να την καταστήσουν έτσι εφικτή. Από την άλλη πλευρά, οι όποιες επιπτώσεις εμφανίζονται στην οικονομία της Ρωσίας οφείλονται μάλλον στη στρεβλή και σε μεγάλο βαθμό μονοδιάστατη ανάπτυξή της. Παρόλα αυτά όμως, η Ρωσία έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις όποιες επιπτώσεις εκμεταλλευόμενη τη θετική πλευρά της παγκόσμιας οργάνωσης της οικονομίας. Φαίνεται ότι οι οικονομικές κυρώσεις τις οποίες σχεδίασαν, οργάνωσαν και επέβαλαν οι ΗΠΑ, θα καταλήξουν όπως οι αντίστοιχες εναντίον της Κούβας, οι οποίες επιβλήθηκαν πριν από σαράντα πέντε χρόνια περίπου και διατηρούνται πλέον μάλλον για λόγους γοήτρου.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο ένθετο ΜΑΡΣ της εφημερίδας ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ, το Σάββατο 6 Σεπ 2014.